Ngày 24/9/2024, Viện Nghiên cứu Con người trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (Viện Hàn lâm) tổ chức Hội thảo khoa học thường niên lần thứ hai về Nghiên cứu Con người với chủ đề “Nâng cao chất lượng cuộc sống vì mục tiêu phát triển con người”. Đây cũng là sự kiện chào mừng lễ kỉ niệm 25 năm thành lập Viện Nghiên cứu Con người (9/1999-9/2024). Quỹ Đổi mới sáng tạo Vingroup (VINIF) tham gia tài trợ cho Hội thảo này. Hội thảo diễn ra tại hội trường và được phát trực tiếp trên trang facebook của Tạp chí Nghiên cứu con người, Viện Nghiên cứu Con người.
Hội thảo có sự hiện diện của các chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành trong lĩnh vực khoa học xã hội nói chung và nghiên cứu con người nói riêng: GS.TS. Nguyễn Thiện Nhân, Nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Nguyên Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam, Nguyên Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh; GS.TS. Phạm Hồng Quang, Chủ tịch Hội đồng Đại học Thái Nguyên, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Khoa học giáo dục; GS.TS. Nguyễn Đình Cử, Nguyên Viện trưởng Viện Dân số và các vấn đề xã hội, Đại học Kinh tế quốc dân; GS.TS. NGƯT. Hoàng Bá Thịnh, Trưởng nhóm nghiên cứu mạnh cấp Đại học Quốc gia Hà Nội về Giới, Dân số và Môi trường; GS.TS. Võ Khánh Vinh, Nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; GS.TS. Trịnh Duy Luân, Nguyên Chủ tịch Hội Xã hội học Việt Nam, Nguyên Viện trưởng Viện Xã hội học; GS.TS. Nguyễn Hữu Minh, Chủ tịch Hội Xã hội học Việt Nam, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới; TS. Phan Văn Hùng, Nguyên Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc, Phó Chủ tịch Hội người cao tuổi Việt Nam; TS. Nguyễn Thành Trung, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học Tự nhiên và Xã hội, Bộ KH&CN; PGS.TS. Trương Thị Thủy, Phó giám đốc Học Viện Tài chính; PGS. TS. Phạm Văn Hồng, Hiệu trưởng Trường Đại học Đại Nam; PGS. TS. Dương Kim Anh, Phó Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam; Ông Nguyễn Vinh Quang, Viện trưởng, Viện Khoa học Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm xã hội Việt Nam; TS. Bùi Tôn Hiến, Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và xã hội, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội; TS. Bùi Phương Đình, Viện trưởng Viện Xã hội học và Phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Hội thảo cũng có sự góp mặt của các đại biểu đến từ Bộ Ban ngành Trung ương (Ủy ban dân tộc, Bộ Khoa học và Công nghệ; Tổng cục Giáo dục Nghề nghiệp; Uỷ ban các vấn đề Xã hội của Quốc hội, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội), đại diện các trường đại học (ĐH Quốc gia Hà Nội, ĐH KHXH và nhân văn, Học viện An ninh nhân dân, ĐH Văn hóa Hà Nội, Học viện Báo chí và Tuyên truyền; ĐH Y tế Công cộng; ĐH Kinh doanh và công nghệ HN), các viện nghiên cứu gồm Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, Viện Quyền con người thuộc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.
Về phía Viện Hàn lâm có PGS.TS. Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm cùng đầy đủ Lãnh đạo các đơn vị thuộc và trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, các Tổng biên tập các Tạp chí thuộc các viện nghiên cứu của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam và đông đảo các nhà khoa học thuộc các đơn vị trực thuộc Viện Hàn lâm.
Về phía Quỹ Đổi mới sáng tạo Vingroup, đơn vị tham gia tài trợ cho Hội thảo, có sự hiện diện của ông Nguyễn Đăng Toàn, Trưởng phòng Khoa học và Đào tạo và bà Nguyễn Thị Vân Nhi.
Hội thảo có sự hiện diện của các nguyên Lãnh đạo Viện Nghiên cứu Con người: GS. Hồ Sĩ Quý, Ủy viên Hội đồng lý luận Trung ương, nguyên Phó Viện trưởng phụ trách Viện Nghiên cứu Con người; PGS.TSKH. Lương Đình Hải, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Con người cùng đông đảo các viên chức, người lao động qua các thời kỳ.
PGS.TS Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm
phát biểu chào mừng Hội thảo
Phát biểu chào mừng hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhiệt liệt chào mừng sự góp mặt đông đảo của các đại biểu tham dự. Phó Chủ tịch Nguyễn Đức Minh ghi nhận và đánh giá cao về những thành tựu, kết quả của Viện đã đạt được trong 25 năm qua. Đồng thời Phó Chủ tịch đã gửi lời chúc mừng tốt đẹp nhất đến Chi uỷ, Lãnh đạo Viện Nghiên cứu Con người cùng toàn thể viên chức, người lao động của Viện Nghiên cứu Con người qua các thời kỳ. Phó chủ tịch nhấn mạnh, một quốc gia chỉ có thể đạt được sự phát triển bền vững khi chất lượng cuộc sống của người dân được đảm bảo. Khi con người được phát triển toàn diện, họ sẽ có đủ năng lực, trí tuệ, sức khỏe và khả năng nâng cao năng suất lao động, sáng tạo và đổi mới, thích nghi và ứng phó tốt hơn với những thách thức của cuộc sống, từ đó góp phần đóng góp vào sự thịnh vượng chung của quốc gia. Chất lượng cuộc sống tốt hơn sẽ tạo ra điều kiện thuận lợi cho sự phát triển con người, giúp họ phát huy tối đa năng lực đóng góp vào sự phát triển chung của xã hội. Xã hội phát triển đòi hỏi mọi người dân đều có cơ hội tiếp cận các nguồn lực, các dịch vụ cơ bản như giáo dục, y tế, việc làm, nhà ở và môi trường sống an toàn, lành mạnh, con người có phẩm giá, tự do theo pháp luật và được tôn trọng. Hội thảo này là cơ hội để chúng ta chia sẻ, thảo luận về những nghiên cứu lý luận và thực tiễn ở Việt Nam liên quan đến chất lượng cuộc sống và phát triển con người. Phó chủ tịch PGS.TS Nguyễn Đức Minh đề nghị Viện Nghiên cứu Con người tiếp tục nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn cấp bách đang đặt ra cho khoa học về con người và phát triển con người; xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ; nâng cao vai trò, vị thế của Viện trong giới khoa học nghiên cứu về con người. Qua đó cung cấp luận cứ khoa học, tham mưu, tư vấn chính sách, chất lượng cao hơn nữa; tiếp tục mở rộng các mạng lưới hợp tác trong nước và quốc tế nghiên cứu về con người; tiếp tục tiên phong trong nghiên cứu về con người và phát triển con người.
PGS.TS. Nguyễn Thị Hoài Lê, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Con người
phát biểu khai mạc và đề dẫn
Phát biểu khai mạc và đề dẫn hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Thị Hoài Lê, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Con người trân trọng cảm ơn sự quan tâm của Lãnh đạo Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, sự hỗ trợ của các nhà khoa học, các nhà quản lý, nhà làm chính sách, các chuyên gia cùng các tổ chức, trường đại học, các viện nghiên cứu, các tạp chí và các cơ quan và Bộ, Ban, Ngành, trong và ngoài nước đã hợp tác, hỗ trợ cùng Viện trong suốt chặng đường 25 năm qua. Viện trưởng trân trọng cảm ơn Quỹ Đổi mới sáng tạo đã tham gia tài trợ cho sự kiện quan trọng này của Viện Nghiên cứu Con người. Tại Hội thảo, Viện trưởng đã gửi lời tri ân sâu sắc đến Nguyên Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học, Nhà giáo Nhân dân, Viện sĩ - Viện Hàn lâm khoa học chính trị Nga, Phạm Minh Hạc là người đã có công đầu trong việc sáng lập Viện nghiên cứu Con người; xin tri ân Uỷ viên Hội đồng Lý luận Trung ương, Nguyên Phó viện trưởng phụ trách Viện nghiên cứu Con người Giáo sư, Tiến sĩ Hồ Sĩ Quý là người đã cùng Giáo sư, tiến sĩ Phạm Minh Hạc gánh vác trách nhiệm từ những ngày đầu tiên thành lập Viện, PGS.TSKH. Lương Đình Hải cùng toàn thể các nhà khoa học của Viện qua các thời kỳ. Viện trưởng cũng bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến các thế hệ lãnh đạo của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã hết sức hỗ trợ Viện cả về cơ sở vật chất, nhân lực, chính sách kể từ những ngày đầu thành lập đến nay.
Về chủ đề của Hội thảo, Viện trưởng cho biết, thực tế những năm qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu ấn tượng trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân. Thu nhập bình quân đầu người không ngừng được cải thiện và Việt Nam đã được vào nhóm quốc gia có thu nhập trung bình trên thế giới. Việt Nam đã được xếp vào nhóm các quốc gia có mức phát triển con người cao trong suốt ba năm gần đây, đứng thứ 107 trên 193 quốc gia và vùng lãnh thổ. Việt Nam cũng là quốc gia có chỉ số hạnh phúc được xếp hạng cao, đứng thứ 65/137 quốc gia được xếp hạng trên thế giới. Những con số trên đã phần nào phản ánh thành tựu về cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân nói riêng và sự thành công của các chính sách phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam nói chung. Mặc dù vậy, thực tế đang có nhiều vấn đề đặt ra đối với chất lượng cuộc sống của người dân Việt Nam. Một số phương diện cuộc sống của người dân, như: an ninh kinh tế, sức khỏe và môi trường sống an toàn, sự tiếp cận giáo dục, y tế, việc làm,… đang đối mặt với nhiều thách thức. Vẫn còn khoảng cách lớn về chất lượng cuộc sống giữa các nhóm cư dân, do đó không phải mọi tầng lớp người dân đều được thụ hưởng một cuộc sống có chất lượng. PGS.TS. Nguyễn Thị Hoài Lê nhấn mạnh: nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân đã trở thành mục tiêu mà các quốc gia hướng tới vì nó được coi là một thước đo sức mạnh tổng thể của quốc gia, đó cũng là chìa khoá để Việt Nam nâng cao vị thế, uy tín quốc gia trong quá trình hội nhập. Điều đó không chỉ đặt ra bài toán về nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân ở tầm vĩ mô mà còn là nhu cầu xây dựng và thực hiện chính sách lấy con người làm trung tâm để góp phần đảm bảo một cuộc sống có chất lượng cho mọi tầng lớp, mọi cộng đồng hướng tới sự phát triển toàn diện cho mỗi con người.
Hội thảo nhận được hơn 50 báo cáo, được chia làm các nội dung chính về: (1) Những vấn đề chung về chất lượng cuộc sống và phát triển con người, trong đó luận bàn về các quan điểm, lý thuyết về chất lượng cuộc sống và phát triển con người, đo lường chất lượng cuộc sống và phát triển con người và kinh nghiệm của các quốc gia trong cải thiện chất lượng sống gắn với phát triển con người; (2) Những vấn đề đặt ra đối với chất lượng cuộc sống vì sự phát triển con người trên nhiều chiều cạnh, bao gồm phân tích thực trạng chất lượng cuộc sống theo các chiều cạnh kinh tế, sức khỏe, giáo dục, an ninh, quyền con người, anh sinh xã hội, qua đó phản ánh thực trạng chất lượng cuộc sống của các nhóm xã hội tại Việt Nam; (3) chất lượng cuộc sống-nền tảng cho sự phát triển toàn diện và đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng cuộc sống vì mục tiêu phát triển con người.
Đoàn chủ trì Hội thảo (từ trái qua): GS.TS. Nguyễn Thiện Nhân,
PGS.TS. Nguyễn Đức Minh, PGS.TS. Nguyễn Thị Hoài Lê
Tại Hội thảo, GS.TS. Hồ Sĩ Quý cho rằng, chất lượng sống ở Việt Nam hiện nay, đã có nhiều cải thiện so với trước đây. Lớp trung lưu có khoảng 13-15 triệu người và tình trạng nghèo đói nghiêm trọng gần như không còn, dù vẫn còn những khu vực khó khăn ở vùng sâu vùng xa. Hệ thống giao thông và bộ mặt nông thôn đã có nhiều thay đổi tích cực, y tế và giáo dục tuy còn nhiều vấn đề nhưng đang trên đà phát triển. Đời sống tinh thần và các dịch vụ thiết yếu đã dần trở nên thuận tiện hơn và đáp ứng được nhu cầu của đa số người dân. Nhiều tổ chức đánh giá về chất lượng cuộc sống trên quy mô toàn thế giới, nhưng không phải tổ chức nào cũng có cách đánh giá giống nhau, và Việt Nam cũng được đánh giá không như nhau ở mỗi báo cáo, và đã đến lúc Việt Nam cần có đánh giá riêng cho chính mình.
|
|
GS.TS. Hồ Sĩ Quý, Ủy viên Hội đồng lý luận Trung ương, Nguyên Phó Viện trưởng phụ trách Viện Nghiên cứu Con người
|
GS.TS. Nguyễn Đình Cử, Nguyên Viện trưởng Viện Dân số và các vấn đề xã hội, Đại học Kinh tế Quốc dân
|
|
|
GS.TS. NGƯT. Hoàng Bá Thịnh, Trưởng nhóm nghiên cứu mạnh cấp Đại học Quốc gia Hà Nội về Giới, Dân số và Môi trường
|
GS.TS. Nguyễn Hữu Minh, Chủ tịch Hội Xã hội học Việt Nam, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới
|
Các đại biểu trình bày tham luận và phát biểu tại Hội thảo
TS. Vũ Thị Thanh, trưởng phòng Phòng Nghiên cứu Phát triển con người – Nguồn lực con người cho biết, nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển con người là những vấn đề mà Đảng và Nhà nước Việt Nam đặc biệt quan tâm. Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XIII nêu rõ chủ trương đó là: Phát huy tối đa nhân tố con người, coi con người là trung tâm, chủ thể, nguồn lực quan trọng nhất và mục tiêu của sự phát triển; lấy giá trị văn hóa, con người Việt Nam là nền tảng, sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm phát triển bền vững; phải có cơ chế, chính sách phát huy tinh thần cống hiến vì đất nước; mọi chính sách của Đảng, Nhà nước đều phải hướng vào nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và hạnh phúc của Nhân dân. Nâng cao chất lượng cuộc sống luôn gắn liền với bảo tồn, lưu giữ các giá trị văn hóa lịch sử của dân tộc bởi sự phát triển xã hội cần được thể hiện trên cả phương diện vật chất và văn hóa, tinh thần. Viện Nghiên cứu Con người đã từng thực hiện nhiều khảo sát quy mô lớn về chất lượng cuộc sống. Qua phân tích số liệu Khảo sát giá trị thế giới vòng 7, TS. Vũ Thị Thanh cho biết, người dân Việt Nam có những đánh giá khá tích cực về các phương diện của chất lượng cuộc sống và phát triển con người, phần lớn người dân đánh giá sức khỏe ở mức tốt nhưng cần quan tâm nhiều hơn đến sức khỏe của phụ nữ và người cao tuổi, cần có các biện pháp hỗ trợ nhóm thu nhập thấp bởi chất lượng cuộc sống của họ nhiều hạn chế.
Chia sẻ về “Tác động của những xu hướng biến đổi dân số đến chất lượng cuộc sống ở nước ta”, GS.TS. Nguyễn Đình Cử cho biết, bước sang thế kỷ XXI, dân số Việt Nam xuất hiện nhiều xu hướng chưa từng có, đã và đang tác động mạnh mẽ theo cả hai hướng tích cực và tiêu cực đến chất lượng cuộc sống ở nước ta, đặc biệt, Giáo sư phân tích 9 thách thức về vấn đề dân số. Do đó, cần luật hóa việc tính toán đầy đủ những xu hướng nói trên vào chính sách, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội nhằm tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức, cần luật hóa việc đánh giá tác động của dân số trong mọi kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội để nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân qua việc phát triển bền vững dân số nước ta.
Tham luận với chủ đề “Chiều cạnh sức khỏe của chất lượng cuộc sống: khác biệt giới trong hiện tượng tự tử”, GS.TS. Hoàng Bá Thịnh cho biết, tự tử xảy ra trên toàn thế giới, là nguyên nhân đứng thứ 17 trong các nguyên nhân dẫn đến tử vong và điều này ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều chiều cạnh của xã hội. Tổ chức Y tế thế giới và Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên hợp quốc đặt mục tiêu giảm một phần ba tỉ lệ tử vong do tự tử vào năm 2030 (UN, 2021). Giảm một phần ba tỉ lệ tử vong do tự tử trên toàn cầu vừa là chỉ số vừa là mục tiêu (mục tiêu duy nhất về sức khỏe tâm thần) trong Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG) do Liên hợp quốc giao phó “Bảo đảm cuộc sống khỏe mạnh và tăng cường hạnh phúc cho mọi người ở mọi lứa tuổi…” (Mục tiêu 3). Giáo sư Hoàng Bá Thịnh cho rằng để giảm số người tự tử thì ngoài việc nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, xét trên khía cạnh giới cần có nhiều thay đổi như không nên cứng nhắc các quan niệm về nam tính và nữ tính, cần xây dựng môi trường gia đình, cộng đồng thân thiện, chia sẻ, quan tâm và hỗ trợ lẫn nhau, nhất là với những người có hoàn cảnh khó khăn, yếu thế. Làm được như vậy, chính là nâng cao chất lượng sống, để chỉ số phát triển con người tăng dần theo thời gian.
GS.TS. Nguyễn Hữu Minh đã phân tích những thách thức mà gia đình Việt Nam đang gặp phải trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng cuộc sống thông qua cải thiện đời sống gia đình. Các vấn đề như tỷ lệ ly hôn tăng, mức sinh giảm, bất bình đẳng giới trong quan hệ vợ chồng và việc chăm sóc người cao tuổi đang gây tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Giáo sư Nguyễn Hữu Minh đề xuất, cần phải có các chính sách vĩ mô và biện pháp cụ thể để giải quyết những vấn đề này, giúp gia đình vượt qua thách thức trong bối cảnh mới, xây dựng cấu trúc gia đình hợp lý và mối quan hệ gia đình gắn kết, từ đó góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống của toàn xã hội.
Các thảo luận tiếp theo tại hội thảo cũng mang lại nhiều gợi mở, nhiều kết quả nghiên cứu rất hữu ích cho khoa học nghiên cứu về con người nói chung và nghiên cứu để nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân nói riêng.
GS.TS. Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, hạnh phúc là một chiều cạnh của phát triển con người, là sự hài lòng, thỏa mãn nhu cầu của con người trong hoàn cảnh cụ thể. Người quản lý Nhà nước muốn người dân hạnh phúc, phải biết người dân cần gì, biết xác định nhu cầu của người dân trong hiện tại và tương lai. Tăng cường giáo dục và đào tạo để người dân biết lựa chọn nhu cầu phù hợp hoàn cảnh. Phát triển xã hội để tạo điều kiện cho người dân hạnh phúc. Nếu không thay đổi chính sách, không lấy hạnh phúc của người dân làm đầu thì sẽ không phát triển bền vững. Giáo sư đề nghị Viện Nghiên cứu Con người hằng năm cần phải thực hiện nghiên cứu khảo sát về chất lượng cuộc sống và Hạnh phúc của người Việt Nam. Báo cáo thường niên về vấn đề này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc làm cơ sở cho tham mưu các chính sách xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, đồng thời, cũng là minh chứng để thấy sự nỗ lực của chính phủ Việt Nam trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.
GS.TS. Nguyễn Thiện Nhân, Nguyên Ủy viên Bộ Chính trị,
Nguyên Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam,
Nguyên Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh phát biểu trao đổi tại Hội thảo
GS. TS. Phạm Hồng Quang, Chủ tịch Hội đồng Đại học Thái Nguyên, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Khoa học giáo dục cho rằng, hiện nay Việt Nam đã có một không gian pháp luật tốt cho công tác giáo dục, tuy nhiên, vấn đề đào tạo, giáo dục con người toàn diện cần có những nhận thức đầy đủ và thấm đẫm tư tưởng giáo dục con người làm sao để con người trở nên tốt hơn chính họ, giáo dục giúp đặt con người trên bệ phóng để con người có cơ hội vươn tới những điều hạnh phúc hơn, tốt đẹp hơn; cần tôn trọng các quy luật nhận thức về phát triển con người và giáo dục đào tạo làm sao để con người có đủ các năng lực lõi: “sáng tạo phải trên nền học vấn rộng, công nghệ phải dựa trên nền tảng nhân văn và đạo đức, ngoại ngữ phải dựa trên văn hóa toàn cầu”. Việt Nam cần xây dựng một bộ tiêu chí chuẩn, phù hợp để đánh giá sự tiến bộ của con người. Giáo dục cần thực hiện tốt vai trò của mình để dẫn dắt sự phát triển của quốc gia và phải được xem xét, xây dựng trong một chiến lược dài hơi, bền vững. GS cũng nhấn mạnh giáo dục thành công cũng cần có nhiều chính sách khác cùng đồng hành.
GS.TS. Võ Khánh Vinh, Nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng cách tiếp cận dựa trên quyền trong các nghiên cứu về con người, thúc đẩy quyền con người là một định hướng chiến lược trong quá trình phát triển đất nước, góp phần xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ và văn minh. Giáo sư đề nghị Viện Nghiên cứu Con người cần nâng tầm nghiên cứu về chất lượng cuộc sống trong hệ giá trị con người Việt Nam, coi đây là một giá trị độc lập và tích hợp, phản ánh sự hài lòng và hạnh phúc của người dân, có thể ở quy mô một đề tài nghiên cứu đủ lớn như cấp nhà nước, nhằm tạo ra các chính sách và giải pháp nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Giáo sư gợi ý Viện Nghiên cứu Con người cần kết hợp với các viện nghiên cứu khác để thúc đẩy sự giao thoa và phát triển các nghiên cứu liên ngành về con người, đặc biệt trong lĩnh vực quyền con người và chất lượng cuộc sống.
TS. Hoàng Cầm, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa cho rằng, các tiêu chí đánh giá chất lượng cuộc sống của con người cũng cần lưu ý đến tính đa dạng văn hóa, không nên đồng nhất các tiêu chí cho tất cả mà cần tính đến văn hóa, tập quán, lối sống và quan điểm về hạnh phúc của từng nhóm người, nhất là các nhóm dân tộc thiểu số.
Hội thảo đã thảo luận sôi nổi về các vấn đề liên quan đến chất lượng cuộc sống. Hội thảo là diễn đàn học thuật hữu ích, để các chuyên gia, nhà khoa học cùng nhau thảo luận về nghiên cứu lý luận và thực tiễn ở Việt Nam liên quan đến chất lượng cuộc sống và phát triển con người. Với truyền thống đoàn kết, bản lĩnh, Viện Nghiên cứu Con người sẽ vượt qua khó khăn, thách thức, tiếp tục phát triển nhanh, bền vững trong thời gian tới.
GS.TS. Phạm Hồng Quang, Chủ tịch Hội đồng Đại học Thái Nguyên, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Khoa học giáo dục
|
GS.TS. Võ Khánh Vinh, Nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm
|
|
|
PGS.TSKH. Lương Đình Hải, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Con người
|
TS. Vũ Thị Thanh, trưởng phòng Phòng Nghiên cứu Phát triển con người – Nguồn lực con người
|
TS. Hoàng Cầm, Phó viện trưởng, Viện Nghiên cứu Văn hóa
Các đại biểu trình bày tham luận và phát biểu tại Hội thảo
Phát biểu tổng kết hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Thị Hoài Lê – Viện trưởng xin ghi nhận các ý kiến đóng góp tại Hội thảo, đặc biệt là ý kiến chỉ đạo của GS.TS. Nguyễn Thiện Nhân, PGS.TS. Nguyễn Đức Minh, GS.TS. Võ Khánh Vinh. Viện trưởng bày tỏ trên chặng đường 25 năm hình thành và phát triển, Viện luôn nhận được sự quan tâm của Lãnh đạo Viện Hàn lâm, sự ủng hộ của các chuyên gia, nhà khoa học có ý nghĩa vô cùng to lớn tạo nên sự phát triển lớn mạnh của Viện Nghiên cứu Con người như ngày hôm nay. Viện trưởng trân trọng cảm ơn Quỹ Đổi mới sáng tạo đã đồng hành cùng sự kiện quan trọng này của Viện Nghiên cứu Con người. Viện trưởng trân trọng cảm ơn các cơ quan, đơn vị đã gửi hoa và những lời chúc tốt đẹp tới Hội thảo. Viện trưởng nhấn mạnh, trong bối cảnh thế giới và trong nước có những biến đổi sâu sắc thì ngày càng có nhiều vấn đề đặt ra đối với nghiên cứu con người. Với quan điểm xuyên suốt đề cao vai trò chủ thể của con người và sự phát triển lấy con người làm trung tâm, trên chặng đường phía trước, các viên chức Viện Nghiên cứu Con người sẽ không ngừng nỗ lực để đưa Viện trở thành một trung tâm nghiên cứu và tư vấn chính sách uy tín, có tầm ảnh hưởng trong nước, khu vực và quốc tế về nghiên cứu con người. Trên hành trình đó, Viện Nghiên cứu Con người rất mong tiếp tục nhận được sự ủng hộ, hợp tác trên nhiều phương diện với các nhà khoa học, các tổ chức để thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực nghiên cứu con người tại Việt Nam nói chung và sự phát triển của Viện Nghiên cứu Con người nói riêng.
Cuối buổi Hội thảo, PGS. TSKH. Lương Đình Hải đã bày tỏ sự tri ân đối với các thế hệ lãnh đạo Viện Hàn lâm, các thế hệ cán bộ, viên chức và người lao động của Viện Nghiên cứu Con người, đồng thời cũng bày tỏ mong muốn tiếp tục nhận được sự ủng hộ, giúp đỡ của Viện Hàn lâm đối với khoa học nghiên cứu con người trong tương lai.
Các đại biểu tham dự Hội thảo chụp ảnh lưu niệm
Huệ Nguyễn
Các cơ quan thông tấn báo chí đưa tin về Hội thảo:
Báo Nhân dân https://nhandan.vn/nang-cao-chat-luong-cuoc-song-vi-muc-tieu-phat-trien-con-nguoi-post832853.html
Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam https://dangcongsan.vn/xa-hoi/nang-cao-chat-luong-cuoc-song-vi-muc-tieu-phat-trien-con-nguoi-678746.html
Thông tấn xã Việt Nam https://chinhsachcuocsong.vnanet.vn/dong-gop-cac-chinh-sach-phat-trien-con-nguoi-va-nang-cao-chat-luong-cuoc-song/47774.html
Website Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam https://vass.gov.vn/hoi-nghi-hoi-thao/Nang-cao-chat-luong-cuoc-song-vi-muc-tieu-phat-trien-con-nguoi-1577
Ngày 24/9/2024, Viện Nghiên cứu Con người trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (Viện Hàn lâm) tổ chức Hội thảo khoa học thường niên lần thứ hai về Nghiên cứu Con người với chủ đề “Nâng cao chất lượng cuộc sống vì mục tiêu phát triển con người”. Đây cũng là sự kiện chào mừng lễ kỉ niệm 25 năm thành lập Viện Nghiên cứu Con người (9/1999-9/2024). Quỹ Đổi mới sáng tạo Vingroup (VINIF) tham gia tài trợ cho Hội thảo này. Hội thảo diễn ra tại hội trường và được phát trực tiếp trên trang facebook của Tạp chí Nghiên cứu con người, Viện Nghiên cứu Con người.
Hội thảo có sự hiện diện của các chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành trong lĩnh vực khoa học xã hội nói chung và nghiên cứu con người nói riêng: GS.TS. Nguyễn Thiện Nhân, Nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Nguyên Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam, Nguyên Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh; GS.TS. Phạm Hồng Quang, Chủ tịch Hội đồng Đại học Thái Nguyên, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Khoa học giáo dục; GS.TS. Nguyễn Đình Cử, Nguyên Viện trưởng Viện Dân số và các vấn đề xã hội, Đại học Kinh tế quốc dân; GS.TS. NGƯT. Hoàng Bá Thịnh, Trưởng nhóm nghiên cứu mạnh cấp Đại học Quốc gia Hà Nội về Giới, Dân số và Môi trường; GS.TS. Võ Khánh Vinh, Nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; GS.TS. Trịnh Duy Luân, Nguyên Chủ tịch Hội Xã hội học Việt Nam, Nguyên Viện trưởng Viện Xã hội học; GS.TS. Nguyễn Hữu Minh, Chủ tịch Hội Xã hội học Việt Nam, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới; TS. Phan Văn Hùng, Nguyên Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc, Phó Chủ tịch Hội người cao tuổi Việt Nam; TS. Nguyễn Thành Trung, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học Tự nhiên và Xã hội, Bộ KH&CN; PGS.TS. Trương Thị Thủy, Phó giám đốc Học Viện Tài chính; PGS. TS. Phạm Văn Hồng, Hiệu trưởng Trường Đại học Đại Nam; PGS. TS. Dương Kim Anh, Phó Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam; Ông Nguyễn Vinh Quang, Viện trưởng, Viện Khoa học Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm xã hội Việt Nam; TS. Bùi Tôn Hiến, Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và xã hội, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội; TS. Bùi Phương Đình, Viện trưởng Viện Xã hội học và Phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Hội thảo cũng có sự góp mặt của các đại biểu đến từ Bộ Ban ngành Trung ương (Ủy ban dân tộc, Bộ Khoa học và Công nghệ; Tổng cục Giáo dục Nghề nghiệp; Uỷ ban các vấn đề Xã hội của Quốc hội, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội), đại diện các trường đại học (ĐH Quốc gia Hà Nội, ĐH KHXH và nhân văn, Học viện An ninh nhân dân, ĐH Văn hóa Hà Nội, Học viện Báo chí và Tuyên truyền; ĐH Y tế Công cộng; ĐH Kinh doanh và công nghệ HN), các viện nghiên cứu gồm Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, Viện Quyền con người thuộc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.
Về phía Viện Hàn lâm có PGS.TS. Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm cùng đầy đủ Lãnh đạo các đơn vị thuộc và trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, các Tổng biên tập các Tạp chí thuộc các viện nghiên cứu của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam và đông đảo các nhà khoa học thuộc các đơn vị trực thuộc Viện Hàn lâm.
Về phía Quỹ Đổi mới sáng tạo Vingroup, đơn vị tham gia tài trợ cho Hội thảo, có sự hiện diện của ông Nguyễn Đăng Toàn, Trưởng phòng Khoa học và Đào tạo và bà Nguyễn Thị Vân Nhi.
Hội thảo có sự hiện diện của các nguyên Lãnh đạo Viện Nghiên cứu Con người: GS. Hồ Sĩ Quý, Ủy viên Hội đồng lý luận Trung ương, nguyên Phó Viện trưởng phụ trách Viện Nghiên cứu Con người; PGS.TSKH. Lương Đình Hải, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Con người cùng đông đảo các viên chức, người lao động qua các thời kỳ.
PGS.TS Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm
phát biểu chào mừng Hội thảo
Phát biểu chào mừng hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhiệt liệt chào mừng sự góp mặt đông đảo của các đại biểu tham dự. Phó Chủ tịch Nguyễn Đức Minh ghi nhận và đánh giá cao về những thành tựu, kết quả của Viện đã đạt được trong 25 năm qua. Đồng thời Phó Chủ tịch đã gửi lời chúc mừng tốt đẹp nhất đến Chi uỷ, Lãnh đạo Viện Nghiên cứu Con người cùng toàn thể viên chức, người lao động của Viện Nghiên cứu Con người qua các thời kỳ. Phó chủ tịch nhấn mạnh, một quốc gia chỉ có thể đạt được sự phát triển bền vững khi chất lượng cuộc sống của người dân được đảm bảo. Khi con người được phát triển toàn diện, họ sẽ có đủ năng lực, trí tuệ, sức khỏe và khả năng nâng cao năng suất lao động, sáng tạo và đổi mới, thích nghi và ứng phó tốt hơn với những thách thức của cuộc sống, từ đó góp phần đóng góp vào sự thịnh vượng chung của quốc gia. Chất lượng cuộc sống tốt hơn sẽ tạo ra điều kiện thuận lợi cho sự phát triển con người, giúp họ phát huy tối đa năng lực đóng góp vào sự phát triển chung của xã hội. Xã hội phát triển đòi hỏi mọi người dân đều có cơ hội tiếp cận các nguồn lực, các dịch vụ cơ bản như giáo dục, y tế, việc làm, nhà ở và môi trường sống an toàn, lành mạnh, con người có phẩm giá, tự do theo pháp luật và được tôn trọng. Hội thảo này là cơ hội để chúng ta chia sẻ, thảo luận về những nghiên cứu lý luận và thực tiễn ở Việt Nam liên quan đến chất lượng cuộc sống và phát triển con người. Phó chủ tịch PGS.TS Nguyễn Đức Minh đề nghị Viện Nghiên cứu Con người tiếp tục nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn cấp bách đang đặt ra cho khoa học về con người và phát triển con người; xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ; nâng cao vai trò, vị thế của Viện trong giới khoa học nghiên cứu về con người. Qua đó cung cấp luận cứ khoa học, tham mưu, tư vấn chính sách, chất lượng cao hơn nữa; tiếp tục mở rộng các mạng lưới hợp tác trong nước và quốc tế nghiên cứu về con người; tiếp tục tiên phong trong nghiên cứu về con người và phát triển con người.
PGS.TS. Nguyễn Thị Hoài Lê, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Con người
phát biểu khai mạc và đề dẫn
Phát biểu khai mạc và đề dẫn hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Thị Hoài Lê, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Con người trân trọng cảm ơn sự quan tâm của Lãnh đạo Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, sự hỗ trợ của các nhà khoa học, các nhà quản lý, nhà làm chính sách, các chuyên gia cùng các tổ chức, trường đại học, các viện nghiên cứu, các tạp chí và các cơ quan và Bộ, Ban, Ngành, trong và ngoài nước đã hợp tác, hỗ trợ cùng Viện trong suốt chặng đường 25 năm qua. Viện trưởng trân trọng cảm ơn Quỹ Đổi mới sáng tạo đã tham gia tài trợ cho sự kiện quan trọng này của Viện Nghiên cứu Con người. Tại Hội thảo, Viện trưởng đã gửi lời tri ân sâu sắc đến Nguyên Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học, Nhà giáo Nhân dân, Viện sĩ - Viện Hàn lâm khoa học chính trị Nga, Phạm Minh Hạc là người đã có công đầu trong việc sáng lập Viện nghiên cứu Con người; xin tri ân Uỷ viên Hội đồng Lý luận Trung ương, Nguyên Phó viện trưởng phụ trách Viện nghiên cứu Con người Giáo sư, Tiến sĩ Hồ Sĩ Quý là người đã cùng Giáo sư, tiến sĩ Phạm Minh Hạc gánh vác trách nhiệm từ những ngày đầu tiên thành lập Viện, PGS.TSKH. Lương Đình Hải cùng toàn thể các nhà khoa học của Viện qua các thời kỳ. Viện trưởng cũng bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến các thế hệ lãnh đạo của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã hết sức hỗ trợ Viện cả về cơ sở vật chất, nhân lực, chính sách kể từ những ngày đầu thành lập đến nay.
Về chủ đề của Hội thảo, Viện trưởng cho biết, thực tế những năm qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu ấn tượng trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân. Thu nhập bình quân đầu người không ngừng được cải thiện và Việt Nam đã được vào nhóm quốc gia có thu nhập trung bình trên thế giới. Việt Nam đã được xếp vào nhóm các quốc gia có mức phát triển con người cao trong suốt ba năm gần đây, đứng thứ 107 trên 193 quốc gia và vùng lãnh thổ. Việt Nam cũng là quốc gia có chỉ số hạnh phúc được xếp hạng cao, đứng thứ 65/137 quốc gia được xếp hạng trên thế giới. Những con số trên đã phần nào phản ánh thành tựu về cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân nói riêng và sự thành công của các chính sách phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam nói chung. Mặc dù vậy, thực tế đang có nhiều vấn đề đặt ra đối với chất lượng cuộc sống của người dân Việt Nam. Một số phương diện cuộc sống của người dân, như: an ninh kinh tế, sức khỏe và môi trường sống an toàn, sự tiếp cận giáo dục, y tế, việc làm,… đang đối mặt với nhiều thách thức. Vẫn còn khoảng cách lớn về chất lượng cuộc sống giữa các nhóm cư dân, do đó không phải mọi tầng lớp người dân đều được thụ hưởng một cuộc sống có chất lượng. PGS.TS. Nguyễn Thị Hoài Lê nhấn mạnh: nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân đã trở thành mục tiêu mà các quốc gia hướng tới vì nó được coi là một thước đo sức mạnh tổng thể của quốc gia, đó cũng là chìa khoá để Việt Nam nâng cao vị thế, uy tín quốc gia trong quá trình hội nhập. Điều đó không chỉ đặt ra bài toán về nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân ở tầm vĩ mô mà còn là nhu cầu xây dựng và thực hiện chính sách lấy con người làm trung tâm để góp phần đảm bảo một cuộc sống có chất lượng cho mọi tầng lớp, mọi cộng đồng hướng tới sự phát triển toàn diện cho mỗi con người.
Hội thảo nhận được hơn 50 báo cáo, được chia làm các nội dung chính về: (1) Những vấn đề chung về chất lượng cuộc sống và phát triển con người, trong đó luận bàn về các quan điểm, lý thuyết về chất lượng cuộc sống và phát triển con người, đo lường chất lượng cuộc sống và phát triển con người và kinh nghiệm của các quốc gia trong cải thiện chất lượng sống gắn với phát triển con người; (2) Những vấn đề đặt ra đối với chất lượng cuộc sống vì sự phát triển con người trên nhiều chiều cạnh, bao gồm phân tích thực trạng chất lượng cuộc sống theo các chiều cạnh kinh tế, sức khỏe, giáo dục, an ninh, quyền con người, anh sinh xã hội, qua đó phản ánh thực trạng chất lượng cuộc sống của các nhóm xã hội tại Việt Nam; (3) chất lượng cuộc sống-nền tảng cho sự phát triển toàn diện và đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng cuộc sống vì mục tiêu phát triển con người.
Đoàn chủ trì Hội thảo (từ trái qua): GS.TS. Nguyễn Thiện Nhân,
PGS.TS. Nguyễn Đức Minh, PGS.TS. Nguyễn Thị Hoài Lê
Tại Hội thảo, GS.TS. Hồ Sĩ Quý cho rằng, chất lượng sống ở Việt Nam hiện nay, đã có nhiều cải thiện so với trước đây. Lớp trung lưu có khoảng 13-15 triệu người và tình trạng nghèo đói nghiêm trọng gần như không còn, dù vẫn còn những khu vực khó khăn ở vùng sâu vùng xa. Hệ thống giao thông và bộ mặt nông thôn đã có nhiều thay đổi tích cực, y tế và giáo dục tuy còn nhiều vấn đề nhưng đang trên đà phát triển. Đời sống tinh thần và các dịch vụ thiết yếu đã dần trở nên thuận tiện hơn và đáp ứng được nhu cầu của đa số người dân. Nhiều tổ chức đánh giá về chất lượng cuộc sống trên quy mô toàn thế giới, nhưng không phải tổ chức nào cũng có cách đánh giá giống nhau, và Việt Nam cũng được đánh giá không như nhau ở mỗi báo cáo, và đã đến lúc Việt Nam cần có đánh giá riêng cho chính mình.
|
|
GS.TS. Hồ Sĩ Quý, Ủy viên Hội đồng lý luận Trung ương, Nguyên Phó Viện trưởng phụ trách Viện Nghiên cứu Con người
|
GS.TS. Nguyễn Đình Cử, Nguyên Viện trưởng Viện Dân số và các vấn đề xã hội, Đại học Kinh tế Quốc dân
|
|
|
GS.TS. NGƯT. Hoàng Bá Thịnh, Trưởng nhóm nghiên cứu mạnh cấp Đại học Quốc gia Hà Nội về Giới, Dân số và Môi trường
|
GS.TS. Nguyễn Hữu Minh, Chủ tịch Hội Xã hội học Việt Nam, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới
|
Các đại biểu trình bày tham luận và phát biểu tại Hội thảo
TS. Vũ Thị Thanh, trưởng phòng Phòng Nghiên cứu Phát triển con người – Nguồn lực con người cho biết, nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển con người là những vấn đề mà Đảng và Nhà nước Việt Nam đặc biệt quan tâm. Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XIII nêu rõ chủ trương đó là: Phát huy tối đa nhân tố con người, coi con người là trung tâm, chủ thể, nguồn lực quan trọng nhất và mục tiêu của sự phát triển; lấy giá trị văn hóa, con người Việt Nam là nền tảng, sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm phát triển bền vững; phải có cơ chế, chính sách phát huy tinh thần cống hiến vì đất nước; mọi chính sách của Đảng, Nhà nước đều phải hướng vào nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và hạnh phúc của Nhân dân. Nâng cao chất lượng cuộc sống luôn gắn liền với bảo tồn, lưu giữ các giá trị văn hóa lịch sử của dân tộc bởi sự phát triển xã hội cần được thể hiện trên cả phương diện vật chất và văn hóa, tinh thần. Viện Nghiên cứu Con người đã từng thực hiện nhiều khảo sát quy mô lớn về chất lượng cuộc sống. Qua phân tích số liệu Khảo sát giá trị thế giới vòng 7, TS. Vũ Thị Thanh cho biết, người dân Việt Nam có những đánh giá khá tích cực về các phương diện của chất lượng cuộc sống và phát triển con người, phần lớn người dân đánh giá sức khỏe ở mức tốt nhưng cần quan tâm nhiều hơn đến sức khỏe của phụ nữ và người cao tuổi, cần có các biện pháp hỗ trợ nhóm thu nhập thấp bởi chất lượng cuộc sống của họ nhiều hạn chế.
Chia sẻ về “Tác động của những xu hướng biến đổi dân số đến chất lượng cuộc sống ở nước ta”, GS.TS. Nguyễn Đình Cử cho biết, bước sang thế kỷ XXI, dân số Việt Nam xuất hiện nhiều xu hướng chưa từng có, đã và đang tác động mạnh mẽ theo cả hai hướng tích cực và tiêu cực đến chất lượng cuộc sống ở nước ta, đặc biệt, Giáo sư phân tích 9 thách thức về vấn đề dân số. Do đó, cần luật hóa việc tính toán đầy đủ những xu hướng nói trên vào chính sách, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội nhằm tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức, cần luật hóa việc đánh giá tác động của dân số trong mọi kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội để nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân qua việc phát triển bền vững dân số nước ta.
Tham luận với chủ đề “Chiều cạnh sức khỏe của chất lượng cuộc sống: khác biệt giới trong hiện tượng tự tử”, GS.TS. Hoàng Bá Thịnh cho biết, tự tử xảy ra trên toàn thế giới, là nguyên nhân đứng thứ 17 trong các nguyên nhân dẫn đến tử vong và điều này ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều chiều cạnh của xã hội. Tổ chức Y tế thế giới và Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên hợp quốc đặt mục tiêu giảm một phần ba tỉ lệ tử vong do tự tử vào năm 2030 (UN, 2021). Giảm một phần ba tỉ lệ tử vong do tự tử trên toàn cầu vừa là chỉ số vừa là mục tiêu (mục tiêu duy nhất về sức khỏe tâm thần) trong Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG) do Liên hợp quốc giao phó “Bảo đảm cuộc sống khỏe mạnh và tăng cường hạnh phúc cho mọi người ở mọi lứa tuổi…” (Mục tiêu 3). Giáo sư Hoàng Bá Thịnh cho rằng để giảm số người tự tử thì ngoài việc nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, xét trên khía cạnh giới cần có nhiều thay đổi như không nên cứng nhắc các quan niệm về nam tính và nữ tính, cần xây dựng môi trường gia đình, cộng đồng thân thiện, chia sẻ, quan tâm và hỗ trợ lẫn nhau, nhất là với những người có hoàn cảnh khó khăn, yếu thế. Làm được như vậy, chính là nâng cao chất lượng sống, để chỉ số phát triển con người tăng dần theo thời gian.
GS.TS. Nguyễn Hữu Minh đã phân tích những thách thức mà gia đình Việt Nam đang gặp phải trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng cuộc sống thông qua cải thiện đời sống gia đình. Các vấn đề như tỷ lệ ly hôn tăng, mức sinh giảm, bất bình đẳng giới trong quan hệ vợ chồng và việc chăm sóc người cao tuổi đang gây tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Giáo sư Nguyễn Hữu Minh đề xuất, cần phải có các chính sách vĩ mô và biện pháp cụ thể để giải quyết những vấn đề này, giúp gia đình vượt qua thách thức trong bối cảnh mới, xây dựng cấu trúc gia đình hợp lý và mối quan hệ gia đình gắn kết, từ đó góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống của toàn xã hội.
Các thảo luận tiếp theo tại hội thảo cũng mang lại nhiều gợi mở, nhiều kết quả nghiên cứu rất hữu ích cho khoa học nghiên cứu về con người nói chung và nghiên cứu để nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân nói riêng.
GS.TS. Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, hạnh phúc là một chiều cạnh của phát triển con người, là sự hài lòng, thỏa mãn nhu cầu của con người trong hoàn cảnh cụ thể. Người quản lý Nhà nước muốn người dân hạnh phúc, phải biết người dân cần gì, biết xác định nhu cầu của người dân trong hiện tại và tương lai. Tăng cường giáo dục và đào tạo để người dân biết lựa chọn nhu cầu phù hợp hoàn cảnh. Phát triển xã hội để tạo điều kiện cho người dân hạnh phúc. Nếu không thay đổi chính sách, không lấy hạnh phúc của người dân làm đầu thì sẽ không phát triển bền vững. Giáo sư đề nghị Viện Nghiên cứu Con người hằng năm cần phải thực hiện nghiên cứu khảo sát về chất lượng cuộc sống và Hạnh phúc của người Việt Nam. Báo cáo thường niên về vấn đề này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc làm cơ sở cho tham mưu các chính sách xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, đồng thời, cũng là minh chứng để thấy sự nỗ lực của chính phủ Việt Nam trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.
GS.TS. Nguyễn Thiện Nhân, Nguyên Ủy viên Bộ Chính trị,
Nguyên Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam,
Nguyên Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh phát biểu trao đổi tại Hội thảo
GS. TS. Phạm Hồng Quang, Chủ tịch Hội đồng Đại học Thái Nguyên, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Khoa học giáo dục cho rằng, hiện nay Việt Nam đã có một không gian pháp luật tốt cho công tác giáo dục, tuy nhiên, vấn đề đào tạo, giáo dục con người toàn diện cần có những nhận thức đầy đủ và thấm đẫm tư tưởng giáo dục con người làm sao để con người trở nên tốt hơn chính họ, giáo dục giúp đặt con người trên bệ phóng để con người có cơ hội vươn tới những điều hạnh phúc hơn, tốt đẹp hơn; cần tôn trọng các quy luật nhận thức về phát triển con người và giáo dục đào tạo làm sao để con người có đủ các năng lực lõi: “sáng tạo phải trên nền học vấn rộng, công nghệ phải dựa trên nền tảng nhân văn và đạo đức, ngoại ngữ phải dựa trên văn hóa toàn cầu”. Việt Nam cần xây dựng một bộ tiêu chí chuẩn, phù hợp để đánh giá sự tiến bộ của con người. Giáo dục cần thực hiện tốt vai trò của mình để dẫn dắt sự phát triển của quốc gia và phải được xem xét, xây dựng trong một chiến lược dài hơi, bền vững. GS cũng nhấn mạnh giáo dục thành công cũng cần có nhiều chính sách khác cùng đồng hành.
GS.TS. Võ Khánh Vinh, Nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng cách tiếp cận dựa trên quyền trong các nghiên cứu về con người, thúc đẩy quyền con người là một định hướng chiến lược trong quá trình phát triển đất nước, góp phần xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ và văn minh. Giáo sư đề nghị Viện Nghiên cứu Con người cần nâng tầm nghiên cứu về chất lượng cuộc sống trong hệ giá trị con người Việt Nam, coi đây là một giá trị độc lập và tích hợp, phản ánh sự hài lòng và hạnh phúc của người dân, có thể ở quy mô một đề tài nghiên cứu đủ lớn như cấp nhà nước, nhằm tạo ra các chính sách và giải pháp nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Giáo sư gợi ý Viện Nghiên cứu Con người cần kết hợp với các viện nghiên cứu khác để thúc đẩy sự giao thoa và phát triển các nghiên cứu liên ngành về con người, đặc biệt trong lĩnh vực quyền con người và chất lượng cuộc sống.
TS. Hoàng Cầm, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa cho rằng, các tiêu chí đánh giá chất lượng cuộc sống của con người cũng cần lưu ý đến tính đa dạng văn hóa, không nên đồng nhất các tiêu chí cho tất cả mà cần tính đến văn hóa, tập quán, lối sống và quan điểm về hạnh phúc của từng nhóm người, nhất là các nhóm dân tộc thiểu số.
Hội thảo đã thảo luận sôi nổi về các vấn đề liên quan đến chất lượng cuộc sống. Hội thảo là diễn đàn học thuật hữu ích, để các chuyên gia, nhà khoa học cùng nhau thảo luận về nghiên cứu lý luận và thực tiễn ở Việt Nam liên quan đến chất lượng cuộc sống và phát triển con người. Với truyền thống đoàn kết, bản lĩnh, Viện Nghiên cứu Con người sẽ vượt qua khó khăn, thách thức, tiếp tục phát triển nhanh, bền vững trong thời gian tới.
GS.TS. Phạm Hồng Quang, Chủ tịch Hội đồng Đại học Thái Nguyên, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Khoa học giáo dục
|
GS.TS. Võ Khánh Vinh, Nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm
|
|
|
PGS.TSKH. Lương Đình Hải, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Con người
|
TS. Vũ Thị Thanh, trưởng phòng Phòng Nghiên cứu Phát triển con người – Nguồn lực con người
|
TS. Hoàng Cầm, Phó viện trưởng, Viện Nghiên cứu Văn hóa
Các đại biểu trình bày tham luận và phát biểu tại Hội thảo
Phát biểu tổng kết hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Thị Hoài Lê – Viện trưởng xin ghi nhận các ý kiến đóng góp tại Hội thảo, đặc biệt là ý kiến chỉ đạo của GS.TS. Nguyễn Thiện Nhân, PGS.TS. Nguyễn Đức Minh, GS.TS. Võ Khánh Vinh. Viện trưởng bày tỏ trên chặng đường 25 năm hình thành và phát triển, Viện luôn nhận được sự quan tâm của Lãnh đạo Viện Hàn lâm, sự ủng hộ của các chuyên gia, nhà khoa học có ý nghĩa vô cùng to lớn tạo nên sự phát triển lớn mạnh của Viện Nghiên cứu Con người như ngày hôm nay. Viện trưởng trân trọng cảm ơn Quỹ Đổi mới sáng tạo đã đồng hành cùng sự kiện quan trọng này của Viện Nghiên cứu Con người. Viện trưởng trân trọng cảm ơn các cơ quan, đơn vị đã gửi hoa và những lời chúc tốt đẹp tới Hội thảo. Viện trưởng nhấn mạnh, trong bối cảnh thế giới và trong nước có những biến đổi sâu sắc thì ngày càng có nhiều vấn đề đặt ra đối với nghiên cứu con người. Với quan điểm xuyên suốt đề cao vai trò chủ thể của con người và sự phát triển lấy con người làm trung tâm, trên chặng đường phía trước, các viên chức Viện Nghiên cứu Con người sẽ không ngừng nỗ lực để đưa Viện trở thành một trung tâm nghiên cứu và tư vấn chính sách uy tín, có tầm ảnh hưởng trong nước, khu vực và quốc tế về nghiên cứu con người. Trên hành trình đó, Viện Nghiên cứu Con người rất mong tiếp tục nhận được sự ủng hộ, hợp tác trên nhiều phương diện với các nhà khoa học, các tổ chức để thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực nghiên cứu con người tại Việt Nam nói chung và sự phát triển của Viện Nghiên cứu Con người nói riêng.
Cuối buổi Hội thảo, PGS. TSKH. Lương Đình Hải đã bày tỏ sự tri ân đối với các thế hệ lãnh đạo Viện Hàn lâm, các thế hệ cán bộ, viên chức và người lao động của Viện Nghiên cứu Con người, đồng thời cũng bày tỏ mong muốn tiếp tục nhận được sự ủng hộ, giúp đỡ của Viện Hàn lâm đối với khoa học nghiên cứu con người trong tương lai.
Các đại biểu tham dự Hội thảo chụp ảnh lưu niệm
Huệ Nguyễn
Các cơ quan thông tấn báo chí đưa tin về Hội thảo:
Báo Nhân dân https://nhandan.vn/nang-cao-chat-luong-cuoc-song-vi-muc-tieu-phat-trien-con-nguoi-post832853.html
Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam https://dangcongsan.vn/xa-hoi/nang-cao-chat-luong-cuoc-song-vi-muc-tieu-phat-trien-con-nguoi-678746.html
Thông tấn xã Việt Nam https://chinhsachcuocsong.vnanet.vn/dong-gop-cac-chinh-sach-phat-trien-con-nguoi-va-nang-cao-chat-luong-cuoc-song/47774.html
Website Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam https://vass.gov.vn/hoi-nghi-hoi-thao/Nang-cao-chat-luong-cuoc-song-vi-muc-tieu-phat-trien-con-nguoi-1577