Chủ đề của báo cáo này phản ánh nhiều cuộc sự khủng hoảng mà thế giới đang phải đối mặt và những nỗ lực chung nhằm giảm thiểu tác động đối với sự phát triển của con người. Báo cáo nhấn mạnh đến cuộc khủng hoảng toàn cầu do đại dịch COVID-19 gây ra. Đến thời điểm này, quá trình phục hồi sau COVID-19 đã bắt đầu, nhưng ảnh hưởng của đại dịch vẫn đang được nhận thấy ở tất cả các khu vực.
Trên toàn cầu, khoảng 600 triệu đến một tỷ người bị nhiễm virus SARS-CoV-2 và hơn sáu triệu người tử vong vì COVID-19. Tình trạng mất việc làm và thu nhập gây ra khó khăn nghiêm trọng đối với người nghèo và cận nghèo, đồng thời làm gián đoạn các trường học, dẫn đến mất động lực trong giáo dục và đào tạo mà sẽ phải mất nhiều năm mới có thể khôi phục được. Các dịch vụ y tế và cộng đồng bị quá tải, chất lượng dịch vụ y tế giảm sút nhiều.
Cuộc khủng hoảng đã tác động lớn khiến Chỉ số Phát triển con người giảm trên toàn cầu hai năm liên tiếp. Điều này lần đầu tiên diễn ra trong lịch sử 32 năm kể từ khi có chỉ số này. Phát triển con người đã giảm trở lại mức năm 2016, làm đảo ngược nhiều tiến độ hướng tới các Mục tiêu Phát triển bền vững. Hơn 90% các quốc gia đã ghi nhận mức giảm điểm HDI của họ vào năm 2020 hoặc 2021 cho thấy cuộc khủng hoảng vẫn đang tác động nặng nề đến nhiều người.
Một loạt các cuộc khủng hoảng mới và tồn tại trước đó đã làm gia tăng tác động tiêu cực của đại dịch và làm chậm quá trình phục hồi. Các hiện tượng thời tiết cực đoan liên quan đến biến đổi khí hậu, xung đột vũ trang ở châu Âu, giá năng lượng và lương thực tăng mạnh, chủ nghĩa bảo hộ gia tăng và bất ổn chính trị đã khiến cho nỗ lực khôi phục đà phát triển trở nên khó khăn hơn.
Theo Báo cáo Phát triển con người 2021/2022, tình trạng bất định do nhiều nguyên nhân này dẫn đến cuộc sống bất an theo những cách chưa từng có. Trong khi một số quốc gia đang bắt đầu đứng vững trở lại, sự phục hồi không đồng đều và từng phần, làm gia tăng thêm bất bình đẳng trong phát triển con người. Khu vực Mỹ Latinh, Caribe, châu Phi-cận Sahara và Nam Á bị ảnh hưởng nặng nề.
Cũng theo báo cáo này, giá trị HDI của Việt Nam là 0,703 vào năm 2021 về cơ bản không thay đổi so với năm 2019 (0,704) và Việt Nam đã tăng hai bậc trong bảng xếp hạng toàn cầu từ 117/ trên 189 quốc gia vào năm 2019 lên 115/ 191 quốc gia vào năm 2021. Điều đó cho thấy sự nỗ lực của chính phủ Việt Nam trong việc duy trì sự tăng trưởng kinh tế cũng như đảm bảo sự phát triển ổn định của hệ thống y tế, giáo dục và an sinh xã hội trong thời gian qua. Tuy nhiên, thời gian tới, cũng như nhiều quốc gia trên thế giới, Việt Nam khó tránh khỏi sự tác động kép, đa chiều của các cuộc khủng hoảng mới, do đó cần nhiều hơn nữa sự nỗ lực của chính phủ Việt Nam trong việc giải quyết các vấn đề này.
Báo cáo đưa ra lộ trình thoát khỏi sự bất định và hướng tới sự phát triển mới, bền vững và công bằng, đồng thời khuyến nghị các chính sách ưu tiên đầu tư vào năng lượng tái tạo, sự chuẩn bị sẵn sàng, và bảo hiểm, bao gồm bảo trợ xã hội, nhằm giảm thiểu tác động của sự bất định, cũng như xây dựng năng lực cần thiết để ứng phó với những thách thức mới.
Chi tiết báo cáo xin xem thêm tại: https://hdr.undp.org/content/human-development-report-2021-22
Thu Hà lược dịch và giới thiệu