Bài viết là nghiên cứu điền dã nhân học về đời sống tâm, sinh lý của các căn đồng hiện nay ở đồng bằng Bắc Bộ nhằm lý giải cho mối liên hệ giữa nhóm xã hội đặc thù và nghi lễ lên đồng hầu bóng.
Tác giả phỏng vấn 30 căn đồng và phân chia họ thành 5 nhóm khác nhau. Nhóm thứ nhất là người có trạng thái tâm sinh lý không bình thường ví dụ như những người đồng tính. Nhóm thứ hai là nhóm người gặp bất hạnh trong đời tư như ly dỵ, vợ chồng mất sớm, cuộc sống lứa đôi trục trặc. Nhóm thứ ba là người mang trong mình mầm mống về các bệnh tâm thần hay xuất hiện ở thời kỳ trưởng thành sinh dục. Nhóm thứ tư hay mắc các bệnh ốm đau chữa mãi không khỏi, Tây y không chuẩn đoán ra và cũng không chữa khỏi hẳn. Nhóm thứ năm, họ là những người tiểu thương, tiểu chủ có cả mệnh phụ phu nhân.
Qua phân tích đặc điểm tâm lý các nhóm trong bối cảnh kinh tế thị trường, tác giả phát hiện ra rằng dù họ khác nhau nhưng họ vẫn sống trong bối cảnh văn hóa tâm linh của Việt Nam.
Nguyễn Thu Thủy lược thuật