TỌA ĐÀM KHOA HỌC: VỀ LÝ THUYẾT PHÁT TRIỂN, KHOA HỌC PHÁT TRIỂN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TRONG LĨNH VỰC KHOA HỌC PHÁT TRIỂN THÔNG QUA MỘT NGHIÊN CỨU VỀ VĂN HÓA TIÊU THỤ TẠI VIỆT NAM

10/04/2013

TỌA ĐÀM KHOA HỌC: VỀ LÝ THUYẾT PHÁT TRIỂN, KHOA HỌC PHÁT TRIỂN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TRONG LĨNH VỰC KHOA HỌC PHÁT TRIỂN THÔNG QUA MỘT NGHIÊN CỨU VỀ VĂN HÓA TIÊU THỤ TẠI VIỆT NAM

Ngày 09/04/2013, được sự đồng ý của Lãnh đạo viện, chi đoàn Viện Nghiên cứu con người đã tổ chức cuộc tọa đàm khoa học xoay quanh vấn đề lý thuyết và phương pháp nghiên cứu trong khoa học phát triển do anh Arve Hansen đến từ Đại học Olso, Nauy  trình bày. Tham gia cuộc tọa đàm có sự tham gia của lãnh đạo và các đoàn viên, nhà nghiên cứu của Viện Nghiên cứu con người, ngoài ra còn có sự góp mặt của các nghiên cứu viên trẻ đến từ một số viện nghiên cứu khác trong Viện Hàn lâm khoa học xã hội.

Mở đầu, diễn giả trình bày về khái niệm phát triển, các lý thuyết phát triển, và sự phát triển của khoa học phát triển trong nghiên cứu khoa học xã hội trên thế giới. Khái niệm phát triển được đưa ra dưới nhiều góc độ khác nhau thông qua những diễn ngôn trong các  lĩnh vực về kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa. Từ đó các câu hỏi vẫn được đặt ra cho khái niệm này là liệu phát triển có phải là tăng trưởng kinh tế, là giảm nghèo, hay là sự thay đổi tổng thể về kinh tế, xã hội, văn hóa, và liệu phát triển có thực sự là một sự thay đổi tốt (Good change) hay không? Từ đó, diễn giả đưa ra ba tầng nghĩa của phát triển:  phát triển nội tại, phát triển có chủ đích và phát triển như một tầm nhìn. Tham gia và quá trình phát triển này dù ở tầng ý nghĩa nào cũng đều có sự tham gia của các yếu tố: nhà nước, thị trường, xã hội dân sự và các nguồn viện trợ chính thức. Khái niệm này được đặt ra từ thời kì phi thực dân hóa và đầu tiên được biết đến trong bài phát biểu của tổng thống Mĩ năm 1948. Từ đó khái niệm phát triển và các lí thuyết phát triển được hiểu và vận dụng khác nhau qua các thời kì lịch sử. Hiện nay, phát triển bền vững và phát triển con người là hai hướng tiếp cận mới của lý thuyết phát triển, trong đó lý thuyết phát triển con người dựa trên năng lực và trao quyền là một trong những lý thuyết phát triển được vận dụng phổ biến.

Khoa học phát triển chính là ngành khoa học nghiên cứu về các vấn đề về lí thuyết và thực hành phát triển. Khoa học phát triển được nghiên cứu trong cả môi trường học thuật, các tổ chức thế giới cũng như các tổ chức phi chính phủ. Nó có thể được xem như một lĩnh vực nghiên cứu của các chuyên ngành như Kinh tế chính trị, Nhân học, Địa lí nhân văn, Xã hội học. Nhưng đồng thời nó cũng có thể được xem như là một chuyên ngành riêng biệt với đặc trưng là liên ngành, đa ngành. Mặc dù hiện tại khoa học phát triển đang được nghiên cứu ở nhiều tổ chức khác nhau theo nhiều cách khác nhau, nhưng diễn giả tin rằng trong tương lai, khoa học phát triển sẽ trở thành một chuyên ngành có tính chất liên ngành để hiểu về các vấn đề phát triển của thế giới bởi một chuyên ngành riêng biệt khó có thể nắm bắt được quá trình phức tạp này.

Nghiên cứu về văn hóa tiêu thụ xe ô tô ở Hà Nội hiện nay của Arve Hansen được tiến hành theo các lý thuyết và phương pháp của khoa học phát triển. Nghiên cứu của diễn giả cho thấy có sự kết hợp về cả lý thuyết và phương pháp nghiên cứu của ngành Nhân học và Khoa học địa lí Nhân văn. Phần trình bày này đã nêu rõ qui trình làm một nghiên cứu khoa học xã hội nói chung và khoa học phát triển nói riêng, từ việc xây dựng ý tưởng, tới thiết kế nghiên cứu, điều tra, đến việc phân tích số liệu và thể hiện kết quả nghiên cứu để cho ra sản phẩm nghiên cứu hoàn chỉnh.

Cuộc tọa đàm khoa học đã diễn ra sôi nổi với nhiều câu hỏi cũng như những chia sẻ của các nhà nghiên cứu Việt Nam dành cho anh Arve Hansen. Một ngày làm việc chưa đủ để diễn giả trình bày thấu đáo hết các vấn đề xung quanh lý thuyết phát triển và ngành khoa học phát triển nhưng cũng đã phần nào cho những nhà nghiên cứu trẻ biết được một cách khái quát và tổng thể nhất về lĩnh vực này, đồng thời có thể gợi ra nhiều vấn đề có thể được đưa ra thảo luận trong những cuộc tọa đàm khoa học tiếp theo.

Nguyễn Thị Lê

The older news.............................